Regelmatig hoor ik mensen zeggen: ‘Ik heb een realistisch zelfbeeld, geen negatieve. Ik ben gewoon niet zo goed in veel dingen’. Het woord zelfbeeld zegt het al; het beeld dat jij hebt van jezelf. Het vormt zich door ervaringen die je verzamelt in een grote doos met herinneringen die een idee vormen over jezelf. 

Positief vs negatief

Vaak is dat negatieve zelfbeeld zo geprogrammeerd in je gedachten dat je het normaal vindt; je denkt er niet meer bewust over na. Wanneer er bijvoorbeeld iets mis gaat, denk je niet aan de omstandigheden waarin dat gebeurde, maar aan jezelf. ‘Dat zal wel, mij lukt namelijk nooit iets!’’. Heb jij een positief zelfbeeld? Dan heb je geluk! Bij jou is het omgekeerd; als iets niet lukt, ben jij meer geneigd dit te wijten aan de omstandigheden dan aan jezelf. Hoe kan dan? 

Selectieve waarneming

Uit onderzoek blijkt dat wij mensen van nature geneigd zijn meer aandacht te geven aan informatie die onze bestaande overtuigingen bevestigd, en het bewijs wat hier tegenin gaat een beetje te negeren. Dit wordt selectieve waarneming genoemd. Daarbij is er ook nog zoiets als selectief geheugen. Dit zorgt ervoor dat herinneringen die onze overtuiging bevestigen altijd makkelijker zijn om naar voren te halen dan andere herinneringen. Dat maakt het lastiger anders over onszelf te gaan denken. Betekent dit dan dat ons zelfbeeld onveranderbaar is? Nee, zeker niet! Je kunt je zelfbeeld altijd verbeteren, zelfstandig of met je NiceDay coach. 

Soms zijn mensen bang om arrogant te worden als ze hun negatieve zelfbeeld loslaten. Bedenk dan dat er iets tussen onzekerheid en arrogantie in zit! Misschien ken je wel iemand in je omgeving die naar jouw idee wel een positief zelfbeeld heeft, maar niet naast zijn / haar schoenen loopt. Werken aan je zelfbeeld is een investering die tijd en moeite kost. Waarom zou je die moeite nemen? 

De lasten van een negatief zelfbeeld

Werken aan je zelfbeeld is waardevol, want een negatief zelfbeeld levert verschillende nadelen op. Wanneer je last hebt van een negatief zelfbeeld heb je vaak moeite met de volgende punten. 

• Het uitproberen van nieuwe dingen. Als je een negatief zelfbeeld hebt, ben je vaak bang om te falen. Vooraf hebben je er misschien maar weinig vertrouwen in dat het zou kunnen slagen. Door niks nieuws uit te proberen, krijg je ook geen bevestiging die jou kan laten inzien dat projecten wel slagen of waar je wel goed in bent. 
• Kritiek van anderen te ontvangen. Mensen met een negatief zelfbeeld zijn vaak bang voor kritiek omdat zij dit direct als waar aannemen. Ze gedragen zich onberispelijk om te voorkomen dat ze mogelijk met kritiek geconfronteerd worden. Jezelf constant perfect gedragen is ontzettend vermoeiend en kan resulteren in uitputting, maar neemt ook het plezier uit de activiteit! 
• Het ontvangen van een compliment zonder het direct ‘neer te halen’ door bijvoorbeeld smoesjes te verzinnen, zoals: ‘Ach iedereen zou dit doen, dat is normaal’, ‘Het stelt echt niks voor’, ‘Anderen hadden het beter gedaan’, enzovoort. De gever van het compliment zal zich hierdoor ook minder serieus genomen voelen en daardoor minder snel opnieuw een compliment geven. 
• Moeite hebben met sociale situaties, omdat je jezelf niet de moeite waard vindt om mee te praten of vindt dat je niks interessants te zeggen hebt. Door deze situaties te vermijden ontneem je jezelf de kans om hier beter in te worden en te leren dat sociale ‘onhandigheid’ niet zo erg is! En misschien zelfs dat je helemaal niet zo saai bent als je zelf denkt…
• Het vasthouden van een positieve stemming is lastiger als je last hebt van een negatief zelfbeeld. Je bent pessimistischer en vaker somber, ongelukkig of moe. 
• Minder resultaten bereiken. Door bepaalde situaties te vermijden zal je minder bereiken en daardoor ook weer minder tevreden zijn. Dit geldt voor grotere dingen zoals jezelf uitspreken tijdens een vergadering op werk maar ook voor kleine dingen, zoals leuk contact met je buren of nieuwe mensen ontmoeten. 

Je negatieve zelfbeeld verbeteren

Het is niet nodig om met een negatief zelfbeeld te leven; je kunt er wat aan doen. Als je negatief zelfbeeld hebt en je dus vooral richt op wat er niet goed gaat, kan jezelf trainen om meer te focussen op het positieve. Ook al voelt dat in het begin misschien ongemakkelijk en onwennig, het wordt vanzelf meer ‘eigen’. Als psycholoog heb ik verschillende mensen zien opknappen na een zelfbeeld training. Ze vonden zichzelf achteraf meer de moeite waard en durfden meer. Ze waren vaak ook tevredener over hun relaties en hun leven. Ik zou daarom iedereen van harte willen uitnodigen om bij gevoelens van een negatief zelfbeeld wel iets te ondernemen, ook als je bang bent dat het mislukt! Je NiceDay coach kan je hier meer verder helpen.

Wat kan ik vandaag zelf doen om mijn zelfbeeld te verbeteren? 

• Maak een lijst met positieve eigenschappen en bewaar deze.
• Verzamel complimenten, bijvoorbeeld in een schrift.
• Stop met het afkraken van complimenten die je krijgt en oefen met het zeggen van ‘dankjewel’ i.p.v. ‘ja maar…’.
• Zoek een liedje uit dat je kracht geeft en luister hier naar.
• Houdt een positief dagboek bij voor jezelf.
• Gebruik mindfulness en ontspanningsoefeningen om jezelf af te leiden van negatieve gevoelens en contact te maken met een empathische kant van jezelf.
• Meer lezen over hoe jij liever voor jezelf kunt zijn? Lees dan eens dit artikel over misconcepties over zelfcompassie. 

NiceDay

Worstel jij met een negatief zelfbeeld en merk je dat dit een impact heeft op je dagelijkse leven? Dan kan het fijn zijn om hier met iemand over te praten. Je vind hier meer informatie over online hulp via NiceDay.