Stel je voor: net wanneer Stacy aan haar nieuwe baan begint, breekt er een pandemie uit. Ze woont nog niet zo lang op zichzelf en bevindt zich dus in een nieuwe situatie. Stacy vindt van zichzelf dat het haar altijd erg veel tijd kost om te wennen aan een nieuwe situatie. Als gevolg grijpt ze de laatste tijd sneller naar een alcoholisch drankje. Ook ligt ze vaker en langer in bed en kan ze zich niet goed concentreren op haar nieuwe werk. Ze is streng naar zichzelf en vindt het onzin dat ze zich down voelt. Ze belt regelmatig met haar zus, dat helpt haar wel. Ze meldt zich toch maar aan bij een psycholoog: “Ik voel me niet zo goed, ik heb een leuke jeugd gehad maar ik begrijp niet waarom ik me ineens zo slecht voel.”

Hoe alles invloed op elkaar heeft

Even niet lekker in je vel zitten hoeft niet altijd te maken te hebben met één gebeurtenis. Er zijn allerlei verschillende factoren die invloed kunnen hebben op hoe je je voelt. Je kunt naar één onderdeel van je leven kijken, maar je kunt ook meerdere factoren onder de loep nemen: dit noem je op een holistische manier kijken. Met behulp van de holistische theorie kijk je naar het geheel van klachten, in plaats van dat er specifiek wordt ingezoomd op één levensgebied. Aan de hand van dit model krijg je een goed beeld van je persoonlijkheid, opvoeding, omgevingsfactoren, je klachten en de invloed die deze factoren op elkaar hebben. Je kunt dus goed zien hoe alles invloed op elkaar heeft.

Het holistische model

Om deze verschillende factoren onder de loep te nemen, kan een psycholoog samen met jou een holistisch model maken. Het holistisch model bestaat uit de volgende onderdelen:

1. Factoren die in zekere zin vaststaan en die je gegeven zijn. 

Het doel is om deze factoren te leren aanvaarden of accepteren. Denk hierbij aan het volgende:

• • Persoonsfactoren: factoren die te maken hebben met je genetische aanleg voor bijvoorbeeld IQ, temperament, extraversie, emotionele stabiliteit of zorgvuldigheid. Kortom: je karakter.
  • Omgevingsfactoren: factoren die te maken hebben met jouw omgeving zoals je opvoeding, culturele achtergrond, afkomst, en eventuele trauma’s. Kortom factoren die over het algemeen buiten je controle liggen.

2. Redelijk vaststaande overtuigingen over jezelf, de ander en de wereld om je heen. 

Dit zijn overtuigingen die je (met behulp van een psycholoog) onder de loep kunt nemen en waaraan je kunt werken: 

• • Kernovertuigingen: hoe zie je jezelf, de ander en de wereld om je heen? Bijvoorbeeld: “Ik ben waardeloos en zal nooit iets bereiken in mijn leven.” of “Alles moet gaan zoals ik dat wil.”.
  • Copingstijlen: de manier waarop je met problemen en stress omgaat. Bijvoorbeeld: word je actief, vermijdend, passief, of zoek je sociale steun wanneer je te maken hebt met een lastige situatie?
  • Zelfbeeld: dit is een combinatie van ideeën, gedachten en overtuigingen die je in de loop der tijd over jezelf hebt gekregen. Hoe denk jij over jezelf?
  • Leefregels: de regels rondom gedrag die je jezelf hebt aangeleerd (je gewoontes). 

3. Hoe zien je klachten eruit en hoe is het verloop ervan:

• • Stressoren: welke factoren hebben een negatieve invloed op mijn klachten?
  • Beschermende factoren: wat heeft ervoor gezorgd dat mijn problemen niet erger zijn geworden?
  • Gevolgen: wat zijn de gevolgen van mijn klachten op mijn dagelijks leven (sociale relaties, werk, school, huishouden, vrije tijd)?

Het holistische model toegepast

Als we in Stacy’s situatie het holistische model toepassen, kunnen we tot de conclusie komen dat het niet zo gek is dat zij zich niet goed voelt. Kortgezegd:

1. Stacy is pas verhuisd (omgevingsfactoren) en heeft soms moeite te wennen aan nieuwe situaties (vaststaande factoren). 
2. Stacy vindt het onzin dat ze zich niet goed voelt (kernovertuiging/zelfbeeld: Ik ben zwak als ik me niet goed voel), ligt langer in bed en drinkt meer alcohol (coping). Ze zit in een nieuwe situatie en concludeert dat ze altijd moet wennen aan nieuwe situaties (leefregel: zie je wel, ik kan deze nieuwe situatie niet goed aan).
3. Haar nieuwe werk brengt nieuwe prikkels met zich mee (stressor). Ze belt regelmatig met haar zus om zich beter te voelen (beschermende factor). Stacy merkt dat ze langer in bed ligt en kan zich slecht concentreren op haar nieuwe werk (gevolgen).

Met behulp van de holistische theorie kun je meer structuur aanbrengen in de samenhang van klachten: vaak zorgt dit voor inzicht en een verklaring voor je psychische klachten.