Slapen: de eerste levensbehoefte van de mens. We hebben allemaal een goede nachtrust nodig om de volgende dag goed te functioneren. Toch is dit voor de meeste mensen niet zo vanzelfsprekend. Velen zijn zich niet bewust van de waarde van slaap en wat een slaaptekort doet met je lichaam. Uit onderzoek is gebleken dat te weinig slaap (slaapdeprivatie) negatieve gevolgen heeft op zowel je mentale- en lichamelijke gezondheid. In dit artikel lees je meer over deze gevolgen, hoe slaapproblemen in verband staan tot depressieve klachten, waarom goed slapen belangrijk voor je is en waar je voortaan op kan letten voordat je je bed induikt.

Lichamelijke gezondheid

“Hoe korter je slaapt, hoe korter je leven”. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat hartziekten, obesitas, dementie, diabetes en kanker allemaal gelinkt zijn aan slaaptekort. Daarnaast heeft slaaptekort ook invloed op cognitieve processen: je concentratie kan verminderen en je coördinatie- en probleemoplossend vermogen kunnen afnemen. En dit met alle gevolgen van dien; bijvoorbeeld als je vermoeid de auto in stapt. Natuurlijke slaap is een van de meest krachtige boosters van het immuunsysteem, wat meehelpt aan het afweren van infecties. Zo zie je maar hoeveel invloed slaap heeft op je lichamelijke gezondheid. 

Mentale gezondheid

Ook je mentale gezondheid staat nauw verbonden met je slaap. Slaaptekort blijkt een meewerkende factor te zijn in de instandhouding van verschillende psychiatrische aandoeningen. Je kan hierbij bijvoorbeeld denken aan verschillende angststoornissen, schizofrenie of een manische depressie. Ook blijkt slaaptekort gelinkt aan agressie, gedragsproblemen en gevoeligheid voor verslavende middelen.  

Depressie

Een andere veel voorkomende mentale aandoening waar een sterke link met slaap is gevonden, is een depressieve stoornis. Wanneer je last hebt van depressieve klachten, herken je het waarschijnlijk wel: je voelt je gedurende de hele dag vermoeid, maar het moment dat je je bed instapt, lukt het maar niet om de slaap te bevatten. Slaapproblemen blijken gerelateerd te zijn aan depressieve klachten. Maar welke richting dit verband op is, is onduidelijk; veroorzaakt een depressie slaapproblemen? Of werken slaapproblemen een depressie in de hand? 

Serotonine

Mensen die last hebben van een depressie hebben vaak moeite met inslapen, worden vroegtijdig wakker of liggen ‘s nachts uren wakker door het piekeren. Tijdens onze diepe slaap wordt o.a. ons serotoninesysteem hersteld. Serotonine is ons gelukshormoon, en verantwoordelijk voor onze gemoedstoestand. Wanneer je geen goede nachtrust hebt en dit systeem niet goed wordt hersteld, komt er onvoldoende serotonine vrij. Dit kan de volgende dag leiden tot vermoeid- en somberheidsklachten. Zo is er in verschillende studies naar jong volwassenen een link gevonden tussen slaaptekort en zelfmoordgedachten, -pogingen en uiteindelijk de voltooiing hiervan.  

Tips voor slaapproblemen

Herken je de bovengenoemde slaapproblemen en somberheid? En wil je hier graag iets aan veranderen? Hieronder vind je een aantal tips waar je voortaan op kan letten:

• Koffie

Veel mensen denken dat een kopje koffie een paar uur voor het slapen gaan geen kwaad kan. Wat veel mensen niet weten, is dat je lichaam lang de tijd nodig heeft om cafeïne uit je systeem te krijgen, en dit heeft negatieve gevolgen voor je nachtrust. Wees je er ook van bewust dat cafeïnevrije koffie niet betekent dat er helemaal geen cafeïne in zit, alleen minder! Ook een kopje decaf kan effecten hebben op je nachtrust. Zorg er dus voor dat je tegen het einde van de middag geen koffie meer drinkt.

• Slaappillen

Soms gebruiken mensen met slaapproblemen slaapmedicatie om hun slaap te bevorderen. Wat veel mensen niet weten, is dat dit gevaarlijk kan zijn. Geen enkele slaappil wekt natuurlijke slaap op. Zelfingenomen melatonine kan het slaapritme juist verder ontregelen. De kwaliteit van je slaap wordt ook verminderd, waardoor je je de volgende dag suffer voelt. Pas dus op bij het gebruik van slaapmiddelen.

• Alcohol

Een ander algemeen gedachtegoed, is dat je door alcohol eerder in slaap valt en heel vast slaapt gedurende de nacht. Niks is minder waar; uit onderzoek is gebleken dat je door het drinken van alcohol ‘s nachts (onbewust) vaker wakker wordt. Ook wordt je REM- slaap onderdrukt, de slaapfase waarin je droomt. 

• Kunstmatig licht

Sinds de komst van kunstmatig licht wordt ons brein in de war gebracht en wijsgemaakt dat ze zon nog niet onder is. Dit zorgt voor een vertraging in de afgifte van melatonine in je hersenen, onze biologische signalering dat het tijd is om naar bed te gaan. Doordat er minder melatonine wordt aangemaakt zal je minder snel in slaap vallen, maar ook de kwaliteit van je slaap zal verslechteren. Hierdoor voel je je de volgende dag minder fit. Met de komst van LED-verlichting (blauw licht) is de situatie alleen maar verergerd. Terwijl we allemaal s avonds nog even op ons laptop, telefoon of Ipad scrollen,  staren we in de LED verlichting, wat de afgifte van melatonine onderdrukt. Zorg er dus voor dat je, voordat je naar bed gaat, niet meer op je telefoon zit of naar de televisie kijkt!

NiceDay app

Je hebt nu gelezen hoe slaap je gezondheid beïnvloedt, en wat de vervelende gevolgen kunnen zijn van slaaptekort. Ook heb je gelezen over dingen waar je voortaan op kan letten voordat je je bed instapt. Probeer anders eens bij te houden aan de hand van een registratie in de NiceDay app wat jij voor het slapengaan doet of drinkt, en wat voor effecten dit heeft op je slaapkwaliteit en gemoedstoestand de volgende dag. Dit zorgt voor bewustwording en biedt mogelijk nieuwe inzichten. In een volgend artikel geef ik je meer tips voor het verkrijgen van een gezonde nachtrust, zodat je in de toekomst gebruik kan maken van ons lichaamseigen en beste medicijn: slaap!