Iedereen ervaart wel eens spanning of stress. Bijvoorbeeld spanning voor een deadline op werk, voor je bruiloft, om op tijd je trein te halen of om naar een feestje te gaan waar je niemand kent. Deze spanning kun je voelen in je hoofd, je gedachten en in je lichaam. Je hart kan tekeer gaan, je krijgt een droge keel, een gejaagd gevoel, of onrustige vlinders in je buik. Deze spanning is begrijpelijk; je lichaam maakt zich klaar voor een reactie. Maar om goed te begrijpen wat spanning met je doet is het belangrijk om te weten wat het is. Is stress slecht? We leggen het je uit!

Stress ervaren

Spanning of stress is een lichamelijke reactie op een mogelijk bedreigende situatie. Of je iets als stressvol ervaart, hangt af van hoe je een situatie inschat en hoe je ermee om gaat. Wat bij jou spanning oplevert, kan voor iemand anders het tegenovergestelde zijn.

Oorsprong en functie van stress

Wanneer je je in een voor jou spannende situatie begeeft, treden er in onze hersenen twee systemen in werking. Het eerste systeem wordt geactiveerd door het hormoon adrenaline en zorgt ervoor dat je lichaam klaar is om te reageren. Dit heet de ‘vecht-, vries- of vluchtreactie’. Dit systeem is zo afgesteld dat het eerder te vaak reageert dan te weinig, want 10 keer onnodig reageren, is evolutionair gezien beter dan 1 keer laks reageren. Vroeger kon laks reageren er namelijk toe leiden dat je ten prooi viel van een roofdier. Door de productie van adrenaline wordt het tweede systeem geactiveerd: de bijnieren produceren cortisol, ook wel bekend als het stresshormoon. Dit hormoon laat de bloedsuikerspiegel stijgen en zorgt ervoor dat de stofwisseling versnelt, zodat er meer energie vrijkomt om met stress om te gaan. Je kunt dan optimaal reageren.

Gezonde stress

Stress is dus eigenlijk een hele natuurlijke en gezonde reactie van het lichaam, want het zorgt ervoor dat je in een noodsituatie goed kan handelen. Tegenwoordig treedt deze stressreactie niet alleen meer op bij fysieke bedreigingen, maar ook bij psychische uitdagingen. Deze stress houdt vaak langer aan. Kortdurende en gezonde stress helpt je om goed te presteren, het maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. Het lichaam herstelt daar snel van.

Ongezonde stress

Maar wanneer je lichaam niet kan herstellen omdat er alweer een volgende stresssituatie is ontstaan, blijven de hoeveelheden adrenaline en cortisol in het lichaam hoog. Ook wanneer stress langdurig of hevig aanwezig is, heeft je lichaam meer tijd nodig om te herstellen. Geef je je lichaam deze tijd niet, dan stapelt de stress zich op. Dan wordt stress slecht en kan het leiden tot allerlei klachten. Dit kunnen lichamelijke klachten zijn zoals een verhoogde bloeddruk, vermoeidheid, hoofdpijn, nek- en rugklachten en slapeloosheid, of psychische klachten zoals prikkelbaarheid, somberheid, concentratieproblemen en besluiteloosheid. Ook kan er ongezond gedrag ontstaan, zoals te veel eten, roken of alcohol nuttigen. Zie deze signalen als waarschuwing: dit zijn voorbodes voor een burn-out!

Dus, is stress slecht?

Het antwoord is… nee, stress is niet altijd slecht voor je! De kortdurende stressreactie van het lichaam is heel gezond, alleen wanneer je lichaam langdurig stress ervaart, is stress slecht.

Wanneer moet je ingrijpen?

In dit artikel staat een lijst met signalen die passen bij kortdurende en langdurige stress. Herken jij meerdere van de genoemde klachten, dan ervaar je mogelijk chronisch teveel stress en is het belangrijk om in te grijpen. Praat erover met je omgeving, kaart het aan bij je collega’s of je werkgever, eet gezond en let op dat je voldoende slaapt, beweegt en rust neemt. Ook is het aan te raden om te zoeken naar activiteiten die jij rustgevend vindt of waar je energie van krijgt (iets creatiefs, lezen, wandelen etc.) en probeer dat vaker te doen. Hier vind je nog een aantal andere tips. Het aanpassen van je leefstijl en letten op gezond en rustgevend gedrag is een belangrijk basis voor het “herstel” van je klachten. De NiceDay app kan jou hier goed bij ondersteunen doordat je activiteiten kan plannen en herinneringen kan instellen.

Blijven deze signalen toch langdurig aanhouden? Raadpleeg dan je huisarts. Hij of zij kan de situatie samen met jou evalueren en kijken naar de meest passende hulp.

“You can do anything, but not everything”

NiceDay app

Probeer je gedachten en gevoelens in je ‘Gevoel Registratie’ te noteren zodat je inzicht krijgt in wat er in je om gaat. Plan een rustgevende activiteit in in je ‘Daily Planner’ en vul achteraf in wat dit je opleverde.