Een paar jaar geleden zat ik in een taxi en de chauffeur, een witte man, maakte racistische opmerkingen over Marokkanen. Ongegeneerd hield hij een verwerpelijk betoog over het afpakken van banen waar ik het compleet niet mee eens was. Mijn nekharen gingen overeind staan, maar ik zei helemaal niks. Wie zwijgt stemt toe. 

Ik voel me tot op de dag van vandaag nog schuldig hierover. Ik had moeten opkomen voor Marokkaanse-Nederlanders. Maar ik bevroor en nadat ik uitstapte had ik direct spijt; je had iets moeten zeggen! Zo houd je racisme in stand!

Opgroeien in een multiculturele samenleving

Toen ik naar de basisschool ging deden mijn witte, linkse ouders mij bewust op een zogenaamd ‘zwarte’ basisschool. Mijn klasgenoten waren Nederlands-Marokkaans en Nederlands-Turks, er was een jongen uit Syrië, een geadopteerde jongen uit India.

Mijn beste vriendinnetje had Nederlandse ouders en mijn andere hartsvriendinnetje woonde met haar Hindoestaans-Surinaamse moeder. Ik kwam graag bij haar thuis. Het eten bij mijn Surinaamse, Turkse en Marokkaanse vriendinnetjes vond ik overheerlijk en bij hen thuis vond ik het erg gezellig en interessant, omdat het er zo anders uitzag dan bij mij thuis. We vierden suikerfeest en op het jaarlijkse pleinfeest van de school aten we hapjes uit alle hoeken van de wereld. Als kind vond ik het multiculturele erg gewoon en ik ben heel dankbaar dat mijn ouders mij die ervaring hebben gegeven.

Ook mijn middelbare school hadden mijn witte ouders zorgvuldig uitgekozen. Was het toeval dat het merendeel op die school toch wit was? Mijn beste vriendin was een vluchtelinge uit Irak. We deelden een passie voor zingen, muziek en voor jongens en hebben vele nachten bij elkaar gelogeerd.  Haar ouders waren lief, gastvrij en ik herinner me de heerlijke Irakese pizza’s die haar moeder maakte. We spraken niet veel over hun vluchtelingen verleden, maar ik voelde dat het heel ernstig was wat hun was overkomen.

Toen ging ik naar de Universiteit, waar ik me helemaal niet kan herinneren dat ik diversiteit heb gezien… zowel bij studenten als docenten niet. 

Wit privilege

Mijn goedbedoelende ouders leerden mij weinig over het privilege waarmee ik opgroeide. De boodschap die ik van hen meekreeg was racisme is slecht en  ‘alle mensen zijn gelijk’. Ze realiseerden zich echter niet dat die uitspraak het summum is van wit privilege. Ja, in mijn hart zijn alle mensen gelijk, maar in de maatschappij worden we niet allemaal gelijk behandeld. Inmiddels weet ik dat zwarte Amerikaanse ouders hun kinderen van jongs af aan moeten voorbereiden op een wereld waarin ze ongelijk behandeld zullen worden. Hen lessen geven over hoe te handelen wanneer je (onterecht) aangehouden wordt door de politie, om hen te beschermen tegen geweld. Hun kinderen leren om harder te werken dan witte klasgenoten, om ook een kans te krijgen in de maatschappij. 

Al die jaren vierde mijn familie Sinterklaas mét zwarte Piet zonder er ooit bij stil te staan dat dat kwetsend kan zijn, en ook ik liet op een ochtend op de (multiculturele) basisschool mijn gezicht zwart schminken om de kinderen op de basisschool te verrassen. Daar schaam ik mij nu erg over. Toen ik mijn (buitenlandse) partner op mijn 25e ontmoette deed hij mijn oogkleppen af. Hij zei: “Yeah right, hij is zwart door de schoorsteen.Hoe komt hij dan aan het kroeshaar, de gouden oorbellen en de rode lippenstift?”. Daar had ik in al mijn naïviteit geen antwoord op.

In de jaren erna bleef het thema racisme me bezig houden. Ik maak als witte vrouw deel uit van een veel te lang bestaand verwerpelijk systeem waarin mensen niet gelijk behandeld worden, púúr op basis van hun huidskleur. Mijn blanke voorouders waren hier mede verantwoordelijk voor en mijn witte medemensen houden dit systeem met mij, bewust maar ook vaak onbewust, in stand. 

Ik heb de luxe dat ik kan kiezen: óf ik sta bij dit ongemakkelijke onderwerp stil, óf niet. Mensen die slachtoffer zijn van racisme hebben die keus niet. Zij worden hiermee geconfronteerd. Zij moeten op hun hoede zijn, of ze dat nu willen of niet.

Wees solidair

Nóg ongemakkelijker dan erbij stilstaan, is om mijn oogkleppen weer op te doen en terug te gaan naar ‘wie zwijgt stemt toe’, dat wil ik niet. We kunnen minderheden niet alleen voor zichzelf op laten komen. Hetero’s komen naar de Gay Pride. Ook mannen hebben gestemd voor vrouwenkiesrecht. Ook als je niet aangerand bent kun je #MeToo steunen.

Als je geboren bent met wit privilege -zonder daar ook maar iets voor gedaan te hebben – gebruik het dan goed. Voel je mede verantwoordelijk. Kijk kritisch naar je eigen privilege en je eigen doen en laten. Doe iets. Help mee, protesteer mee. Zet je privilege in om minderheden te helpen. Lees over het onderwerp. Kijk documentaires over het onderwerp. Voed je kinderen op met roetveegpiet (echt ze zullen het feest nog steeds prachtig vinden) en praat over racisme. Steun anti-racistische organisaties en praat met familie en vrienden over het onderwerp.

Wees solidair want het moet echt anders.

Tips om je verder te verdiepen in het onderwerp:

• Video: Speech van Trevor Noah
• Ted Talk: “Get comfortable with being Uncomfortable” door Luvvie Ajayi
• Ted Talk: “How to deconstruct racism one headline at a time” door Baratunde Thurston
• Interview: “How to be anti-racist” met Ibram X Kendi
• Artikel: “Waarom het verzet van Black Lives Matter iedereen aangaat” van de Correspondent

Bekijk meer tips op deze blog.