Kunnen we gedachten lezen? Het is een vraag waar iedereen wel eens over heeft nagedacht. Het antwoord is: Ja! Nou ja, een soort van. Hoe we dat doen? Door middel van empathie. 

Empathie

Empathie is het in staat zijn om jezelf te verplaatsen in de schoenen van een ander.  Door onze empathie, gecombineerd met bijvoorbeeld het lezen van gezichtsuitdrukkingen, spraak of lichaamstaal, kunnen we een redelijke inschatting maken van wat iemand ervaart. En dus ook van wat iemand mogelijk kan denken. We zijn dus semi-helderziend! Maar let wel op: wat iemand mogelijk denkt, we weten het dus niet zeker.

Het nut van empathie 

Het zit in de natuur van de mens om bij een groep te willen horen. Vanuit ons evolutionaire verleden hebben we geleerd dat samenwerken ons helpt overleven. In de oertijd was de kans om te sterven namelijk veel groter wanneer je in je eentje was. Deze sociale levensbehoefte zit nu verweven in onze genen. We vinden het belangrijk om relaties aan te gaan en sociale harmonie te bevorderen binnen onze eigen omgeving. Als we er niet bij lijken te horen, doet dat pijn en geeft het ons angst. Door proberen gedachten te lezen, kunnen we polsen hoe we in de groep liggen. Zo kunnen we ook signalen opvangen als we iets doen dat niet binnen de normen en waarden van de groep valt. Op die manier kunnen we ons aanpassen.

Controle

Gedachten lezen is een vorm van controle. We hebben de menselijke behoefte om zoveel mogelijk te controleren, want dat helpt bij een positieve uitkomst. Gebrek aan controle maakt een situatie onzeker en onzekerheid geeft angst. Het gevaar met gedachten lezen schuilt zich in het feit dat angst een emotie is die ons probeert te beschermen van fouten en gevaar. Wanneer we angstig proberen in te schatten wat iemand denkt, kan dat wel eens mis gaan. Angst laat ons uitgaan van het ergste en daarom hebben we soms de neiging om gedachten op een minder positieve manier te lezen dan ze daadwerkelijk zijn.

Iedereen zal deze angst in zekere mate wel eens ervaren. Het helpt ons om aan relaties te werken en ons geliefd te voelen. Voor sommige mensen kan het echter meer stress met zich meebrengen: mensen die moeite hebben met het lezen van signalen of mensen die zo goed zijn geworden in het “lezen van gedachten” dat ze zelfs de kleinste signalen proberen op te vangen.

Wat kun je doen?

Bedenk eens of je binnen één van deze groepen valt. Zou het jou kunnen helpen om wat meer te oefenen met sociale interacties om beter gedachten te kunnen lezen, of mag jouw sociale radar iets minder hard werken? Als je merkt dat het gedachten lezen spanning geeft, stel jezelf dan ook eens de volgende vragen:

• Voel je de drang om je aan te passen om afwijzing te voorkomen?
• Heb je gecheckt met die persoon of het klopt wat je denkt?
• Zou het kunnen dat de sociale spanning je voorbereidt op iets negatiefs?
• Is dat wat je denkt het ergste wat iemand kan denken?
• Zou diegene ook iets minder negatiefs kunnen denken? Zo ja, wat?

Door hierover na te denken kun je de stress iets verminderen. Het is goed dat je door de ogen van een ander kunt kijken, maar vergeet niet dat er een grote kans is dat de ander positiever denkt dan je verwacht. Ons gevoel kan verraderlijk zijn en vergeet niet: we kunnen niet écht gedachten lezen!