Racisme: de overtuiging, de aanname of het idee dat er een verschil is tussen menselijke rassen en dat deze gerangschikt kunnen worden. Hieruit kunnen discriminerende systemen ontstaan waarbij het ene “ras” anders behandeld wordt door het andere “ras”. 

Anno 2020 is racisme helaas nog steeds een actueel en universeel fenomeen. In tijden van een pandemie wordt er over de hele wereld -zowel online en in real life- massaal geprotesteerd: we zijn er klaar mee. Maar hoe werken we racisme weg uit onze samenleving? Kan dat wel? Wat denk jij, is racisme aangeboren of aangeleerd? Lees er in dit artikel meer over. 

Ons brein

Onderzoek van drie Harvard psychologen (Contreras J.M, Banaji M. R, Mitchell J.P, 2013) heeft aangetoond dat ons brein een groot belang in huidskleur stelt: we registreren andermans huidskleur altijd, of we dat willen of niet. Ons brein onderzoekt altijd met welke huidskleur te maken hebben.

Er is een verklaring voor dit gedrag van ons brein: in de oertijd was iemand met een andere huidskleur per definitie iemand van buiten de eigen groep en daarmee een potentiële bedreiging.

Bruin vs Blauw

Er is dus een breingebied die geïnteresseerd is in huidskleuren, maar dat wil niet zeggen dat er aan de waarneming een automatisch oordeel verbonden wordt, zoals een afkeer van mensen met een andere huidskleur. Denk bijvoorbeeld aan het bruine ogen versus blauwe ogen experiment (A Class Divided, 1968) van Jane Elliott in 1968. Jane Elliott, onderwijzeres op een basisschool in het ‘witte’ stadje Riceville. Elliot wilde een dag na de moord op Martin Luther King haar 10-jarige leerlingen uitleggen waarom King was vermoord. Ze besloot haar klas in tweeën te verdelen: één groep bestond uit kinderen met blauwe ogen en één groep bestond uit kinderen met bruine ogen. Eerst kregen de bruinogen meer privileges en complimenten. De blauwogen, die een gekleurd sjaaltje droegen, werden gekleineerd en hadden geen privileges. Wat merkte Elliott? De bruinogen gedroegen zich al snel als superieur tegenover de blauwogen. Later draaide Elliott de rollen om. De voormalige elite verdween en de gekleineerde blauwogen ontwikkelden zich tot leiders. Het bleek dat deze groep iets had geleerd: zij hadden ervaren hoe het is om te worden behandeld als minder en gedroegen zich daarom minder autoritair tegenover de bruinogen. 

Of je dit psychologische experiment nu ethisch kan noemen of niet, Eliott heeft geschiedenis geschreven: racisme is niet erfelijk bepaald, het wordt aangeleerd via sociale conventies en vooroordelen. Racisme heeft te maken met macht: macht dwingt mensen onbewust in een bepaalde rol.

Oplossing?

Het is tijd om niet langer weg te kijken, te slikken, het hoofd te draaien, te negeren, te bagatelliseren of weg te wuiven. Het is tijd om op grotere schaal over de problemen te praten. Racisme is aangeleerd en dat betekent dat je racisme ook weer af kan leren. Laten we onszelf en onze omgeving onderwijzen en informeren. Laten we ons richten op saamhorigheid, wederzijds respect en gelijkheid in plaats van verdeeldheid en strijd. 

Racisme is aangeleerd. Net als dat we een kind leren rekenen en lezen, zouden we ze ook moeten leren dat er verschillende culturen en etniciteiten zijn, maar dat zij allemaal gelijk zijn. Wil jij jezelf en/of anderen onderwijzen maar merk je dat je niet goed weet waar te beginnen? Neem dan eens een kijkje in deze blog, het zal je van handige tips en lijstjes voorzien. 

Meer weten over dit onderwerp? Lees dan:

• Het effect van racisme op je gezondheid en gedrag
• Navigeren in het complexe onderwerp racisme: zo maak je een begin

Heb je feedback of vragen naar aanleiding van dit artikel? We horen het graag. Mail naar community@niceday.app!