Print Waarom sommigen mensen psychische problemen ontwikkelen en anderen niet is niet altijd even duidelijk. We weten dat hier niet één enkele oorzaak aan vooraf gaat. Het is namelijk een samenspel van diverse risicofactoren en beschermende factoren op lichamelijk, geestelijk en sociaal gebied. Al deze factoren samen vormen het Biopsychosociale model. Deze is hieronder weergegeven.
Biologische factoren
Biologische factoren zijn factoren die met het lichaam te maken hebben, bijvoorbeeld je genetische aanleg. Zo kun je aanleg hebben om heel lang te worden, maar je kunt ook aanleg hebben om sneller depressieve klachten te ontwikkelen. Andere biologische factoren zijn: stress bij je moeder tijdens de zwangerschap, lichamelijke ziekten, geslacht, algehele conditie, alcohol- en drugsgebruik en voeding. Op sommige factoren heb je geen invloed, maar op anderen wel. Probeer bijvoorbeeld bewust gezonder te eten en je alcoholgebruik te verminderen.
Psychologische factoren
Psychologische factoren liggen in je persoonlijkheid en denkgewoonten. Deze kunnen genetisch bepaald zijn (dus een biologische factor), maar ook aangeleerd (psychologische factor) gedurende jouw leven. Bijvoorbeeld perfectionisme, het stellen van hoge eisen, onzekerheid of behoefte aan veel bevestiging van anderen zijn risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van psychische problemen vergroten. Andere factoren zoals stressbestendigheid, weerbaarheid en zelfvertrouwen zijn juist belangrijke beschermende factoren, welke kunnen helpen om psychische problemen te voorkomen.
Sociale factoren
Sociale factoren zijn factoren die met je omgeving te maken hebben, bijvoorbeeld het gezin waarin je opgroeit, je huidige woon- en werkomgeving of de vrienden die je hebt. Risicofactoren zijn dan bijvoorbeeld emotionele verwaarlozing tijdens je jeugd, een hoge werkdruk of stressvolle baan, moeilijkheden op werk, extreme eenzaamheid of conflicten. Beschermende factoren zijn een goede hechtingsband met je ouders en sociale steun van vrienden.
Kwetsbaarheid
Biologische, psychologische en sociale risico- en beschermfactoren gecombineerd bepalen hoe kwetsbaar je bent voor het ontwikkelen van psychische problemen. Dit betekent echter niet dat iedereen die kwetsbaar is ook daadwerkelijk psychische problemen ontwikkelt! Vaak is er een trigger nodig, zoals een ingrijpende levensgebeurtenis. Denk hierbij aan het overlijden van een familielid of een scheiding, maar ook een gevangenisstraf, een huwelijk, zwangerschap of veranderen van werk of school zijn factoren die van invloed kunnen zijn.
Beschermende factoren versterken
Om de kans op psychische problemen te verkleinen, is het van belang om jouw risicofactoren en beschermende factoren te kennen. Jouw risicofactoren kun je dan waar mogelijk verkleinen en jouw beschermende factoren juist ontwikkelen en versterken, bijvoorbeeld: zorg ervoor dat je een gezonde leefstijl hebt, voldoende zelfvertrouwen hebt, stressbestendigheid verbeterd, op een goede manier met problemen omgaat (coping) en sociale contacten onderhoudt. Samen met je behandelaar kun je werken aan het vergroten en versterken van deze beschermende factoren.
Oefening
Je mag opschrijven wat jouw beschermende factoren zijn, dingen die jou helpen je goed te voelen en gezond te blijven. Wat vind je van dit overzicht? Zijn er factoren die je zou willen verbeteren of willen toevoegen?
Bronnen:
- https://mindblue.nl/depressie/oorzaken/bio-psycho-sociale-model
- https://www.acesconnection.com/fileSendAction/fcType/0/fcOid/466307103267301137/filePointer/466166364394606238/fodoid/466166364394606234/Engel%201980%20The%20clinical%20application%20of%20of%20the%20biopsychosocial%20model.pdf
- https://espace.curtin.edu.au/bitstream/handle/20.500.11937/38934/247608.pdf?sequence=2
- https://ajp.psychiatryonline.org/doi/full/10.1176/ajp.2006.163.5.857
