Print Wat is angst?
Angst is een nuttige, gezonde en normale emotie die je helpt te reageren op dreigend gevaar. Het zorgt ervoor dat je extra oplet als je een slingerende automobilist ziet; het houdt je alert en scherp. De symptomen die bij angst horen, kunnen best onplezierig aanvoelen: zweten, buikpijn, pijn op de borst of een verhoogde hartslag. Deze symptomen ervaar je door het vrijkomen van de hormonen adrenaline en cortisol en zorgen ervoor dat je lichaam snel kan reageren. Ook kun je een verhoogde concentratie en doelgerichte focus ervaren, en zijn er specifieke denkpatronen actief.
Een angstreactie kan drie vormen aannemen: fight, flight or freeze. Oftewel, een gevaar te lijf gaan, vluchten of verstijven. Dit kan zich uiten in verschillende vormen. Denk hierbij aan overmatig piekeren, verlammen, spannende situaties uit de weg gaan, dingen overbodig controleren, extra geruststelling vragen of bepaalde handelingen uitvoeren om jezelf te kalmeren. Dit kan soms nuttig zijn om te doen, maar wanneer het chronische vormen aanneemt, kun je hier behoorlijk last van hebben in je dagelijks leven.
Want wanneer angst een overheersende rol gaat spelen, word je bang voor dingen die niet ‘gevaarlijk’ zijn. Je interpreteert situaties als gevaarlijk. Een logische reactie hierop is dat je deze situaties gaat vermijden of bepaald veiligheidsgedrag hanteert die je helpt de spanning te verminderen.
Vermijding
Als je situaties gaat vermijden, word je op dat moment niet geconfronteerd met je angstgevoelens. Dit voelt op de korte termijn beter, omdat je geen angst ervaart als je de situaties vermijdt, maar dit werkt op de lange termijn averechts. Je komt er namelijk niet achter of de situatie echt zo eng of bedreigend is als je voorspelt. Hierdoor blijf je bang. In de behandeling van angst wordt daarom veel aandacht geschonken aan het tegengaan van vermijding. Zo leer je omgaan met de gevoelens en ontdek je dat ze soms niet reëel zijn.
Veiligheidsgedrag
Veiligheidsgedrag is gedrag dat je hanteert om de angst of spanning die je op dat moment ervaart te verminderen. Zij geven je een veilig en beschermd gevoel, maar zij geven je ook het idee dat je zonder misschien in paniek raakt of dat jouw angstige verwachting uitkomt. Je leert dus niet op jezelf te vertrouwen. Op de lange termijn heeft het inzetten van veiligheidsgedrag dus een averechtse werking. In de behandeling van angst wordt daarom ook gefocust op het afbouwen van veiligheidsgedrag.
Voorbeelden van veiligheidsgedrag:
- Op je telefoon kijken als je een vreemde passeert
- Altijd een flesje water meenemen
- Alleen nog maar met je partner naar de supermarkt gaan
- Kalmeringsmiddelen meenemen of innemen voor een spannende situatie.
- Je hartslag controleren
- Altijd het telefoonnummer van je dokter bij je hebben.
Bron: Keijsers, G. P. J., Van Minnen, A., Verbraak, M., Hoogduin, C. A. L. & Emmelkamp, P., (2017). Protocollaire behandelingen voor volwassenen met psychische klachten.
