Als je last hebt van een ziekteangststoornis (beter bekend als hypochondrie) ben je constant bang om een ernstige ziekte zoals kanker te krijgen. Allerlei gewone lichamelijke verschijnselen zoals een kramp, steek, bultje of jeuk, worden als een bevestiging gezien dat er iets mis is en zijn reden voor angst en paniek. Gewone ziektesymptomen zoals hoofdpijn, keelpijn, spierpijn of hoesten worden al snel ingeschat als ernstige of zelfs dodelijke aandoeningen. Ook na een bezoek aan de huisarts, om de lichamelijke klachten na te laten kijken, blijft de angst voor een ernstige ziekte aanwezig. Mensen met een ziekteangststoornis gaan op zoek naar geruststelling, maar vinden die vaak niet. Dit kan de angst voor een ernstige ziekte in stand houden of juist versterken.

Ziekteangst herkennen

Je herkent ziekteangst aan:

• grote aandacht voor lichamelijke klachten
• piekeren over of constant bezig zijn met een mogelijke aandoening (langer dan 6 maanden)
• het vermijden of juist dwangmatig opzoeken van informatie over ziekten
• veel tijd kwijt zijn met controleren van je lichaam en eventuele preventieve gedragingen, zoals handen wassen, het mijden van zieke mensen of ziekenhuizen
• het vaak bezoeken van de huisarts, het niet geloven van de conclusie van de arts of de arts vermijden uit angst voor de diagnose. Daarnaast kan er ook gevraagd worden om uitgebreid specialistisch lichamelijke onderzoek, zoals scans en zelfs operaties
• de effecten of gevolgen van een daadwerkelijke ziekte overdrijven

Symptomen

Op momenten dat de angst voor een ziekte overheerst en een paniekaanval ontstaat, ervaar je deze klachten:

• hartkloppingen
• benauwdheid 
• tintelingen of een doof gevoel 
• een droge mond, misselijkheid, maagklachten, braken of diarree
• hoofdpijn, rood worden, flauwvallen
• het gevoel niet meer te weten wie of waar je bent
• het gevoel dat je de controle over jezelf verliest, gek wordt of doodgaat

Paniekaanvallen horen tot de belangrijkste symptomen van een ziekteangststoornis. Het probleem is echter dat deze ‘gewone’ panieksymptomen op hun beurt weer aangezien kunnen worden voor symptomen van een ernstige ziekte. Ziekteangst gaat vaak samen met gevoelens van somberheid of depressie. Mensen voelen zich moedeloos of machteloos. Ze gaan van het ergste uit, hoewel ze dat zelden durven uit te spreken.

Waar komt ziekteangst vandaan? 

In sommige families komen angststoornissen vaker voor, waarom is niet duidelijk. Erfelijkheid lijkt een rol te spelen, maar de manier waarop iemand met angstgevoelens en lichamelijke klachten omgaat, lijkt voor een deel ook aangeleerd. Opvoeding en ervaringen uit het verleden spelen hierbij een rol.

Hoe wordt ziekteangst behandeld?

Een ziekteangststoornis kan behandeld worden met cognitieve gedragstherapie, een bewezen effectieve behandeling. Ruim twee derde van de mensen met een ziekteangststoornis heeft baat bij deze behandeling, al dan niet gecombineerd met medicijnen. Het accent tijdens een behandeling ligt op confrontatie met de lichamelijke verschijnselen, zonder controles uit te voeren of geruststelling te vragen.

Therapie kan ook nog bestaan uit:

• ontspannings- en ademhalingstechnieken
• leren relativeren van ziektegedachten
• leren en lezen over de aandoening, zelfhulpliteratuur
• voorlichtingsbijeenkomsten

NiceDay

Ben of ken jij iemand die voortdurend in de angst leeft om een ernstige of levensbedreigende ziekte te krijgen? Vraag je huisarts dan om advies of voor een verwijsbrief. Of klik hier voor meer informatie over een online behandeling via NiceDay, bij verschillende GGZ-instellingen.

Meer lezen over ziekteangst? Neem een kijkje in onze bibliotheken.