Print Intrusieve gedachten zijn ongewenste gedachten of beelden die schijnbaar steeds weer uit het niets opduiken. Intrusieve gedachten zijn als ongenode gasten die onverwacht verschijnen en een reeks emoties meebrengen – stress, angst, spanning, schaamte, en zelfs walging. Het kan voelen alsof je geen controle hebt over deze intrusieve gedachten. Veelvoorkomende intrusieve gedachten variëren van twijfels over relaties tot zorgen over veiligheid, religie, dood, of verontrustende agressieve en seksuele gedachten. Soms zijn het gewoon willekeurige gedachten die elke logica tarten!
Dit artikel zal zich richten op het begrijpen van intrusieve gedachten en de typische cognitieve vervormingen die ermee gepaard gaan.
Begrip van intrusieve gedachten
Intrusieve gedachten zijn een veelvoorkomend symptoom bij diverse geestelijke gezondheidsaandoeningen, zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCD), waar ze deel uitmaken van de diagnostische criteria (obsessies). Daarnaast kunnen stress, angst en zelfs fysiologische factoren, zoals hormonale schommelingen, deze intrusieve gedachten triggeren. Desalniettemin is het belangrijk om te begrijpen dat iedereen van tijd tot tijd eigenaardige, gewelddadige, ongepaste, intrusieve gedachten ervaart en dat ze een normaal onderdeel zijn van de menselijke ervaring. Sterker nog, een internationale studie vond dat 94% van de mensen op enig moment in hun leven intrusieve gedachten heeft ervaren. In dit artikel kun je meer lezen over veelvoorkomende intrusieve gedachten die mensen hebben.
Intrusieve gedachten kunnen zeer expliciet en intens zijn, wat kan leiden tot gevoelens van schuld of schaamte. Als gevolg hiervan kun je je zorgen maken over deze gedachten, en proberen ze te ‘bestrijden’, te controleren of weg te duwen. Helaas is het juist deze betekenis die je aan de gedachten hecht en de inspanning die je doet om ze te beheersen en ermee te worstelen, die ze paradoxalerwijs doet blijven hangen en terugkeren. In werkelijkheid zijn je gedachten, zelfs enge of verontrustende, slechts ‘gedachten’ – ze definiëren je niet noodzakelijkerwijs of hebben geen significante betekenis. Leren dat de inhoud van deze gedachten vaak irrelevant en onbelangrijk is, kan je helpen om jezelf ervan los te maken en ze te beheren.
Cognitieve vervormingen
Onze hersenen, hoe briljant ook, houden ook van snelkoppelingen, wat leidt tot cognitieve vervormingen. Cognitieve vervormingen zijn vooroordelen, filters of verkeerde interpretaties die kunnen leiden tot onnauwkeurige of onrealistische gedachten of overtuigingen en kunnen bijdragen aan onze negatieve emoties, zoals die geassocieerd met intrusieve gedachten. We hebben allemaal van tijd tot tijd fouten of vervormingen in ons denken. Deze vervormingen kunnen voortkomen uit eerdere ervaringen en onze overtuigingen, maar zijn ook gewoon onderdeel van hoe onze hersenen werken.
Hoewel we ze niet volledig kunnen uitschakelen, kunnen we onszelf voorlichten over deze denkfouten en cognitieve vervormingen, zodat we ze kunnen leren herkennen, ons denken corrigeren of onszelf losmaken van deze gedachten. Hieronder vind je enkele veel voorkomende cognitieve vervormingen die typisch geassocieerd worden met intrusieve gedachten.
- Gedachte-actie fusie: Dit is het geloof dat het hebben van een bepaalde gedachte ons kan leiden tot het nemen van actie of hetzelfde is als die actie ondernemen. Bijvoorbeeld gedachten hebben over het pijn doen of agressief zijn tegenover een ander persoon en geloven dat je dat daadwerkelijk zal doen als gevolg.
- Morele gedachte-actie fusie: Dit is het geloof dat ervoor kiezen om niet te handelen op een intrusieve gedachte betekent dat je wilt of impliceert een onderbewust verlangen naar het tegenovergestelde resultaat. Bijvoorbeeld, als je denkt aan een auto-ongeluk maar niets doet met die gedachte, kun je gaan geloven dat je diep van binnen wilt dat het ongeluk gebeurt.
- Gedachte-gebeurtenis fusie: Dit is het geloof dat het hebben van een gedachte over een gebeurtenis die gebeurtenis kan beïnvloeden of veroorzaken. Bijvoorbeeld denken aan een potentieel auto-ongeluk en geloven dat dit de kans op het daadwerkelijk gebeuren beïnvloedt.
- Gedachte-object fusie: Dit is het idee dat een voorwerp specifieke herinneringen, gedachten, emoties of individuele eigenschappen bezit. Bijvoorbeeld, dit kan ook van toepassing zijn op vakantiesouvenirs of sentimentele objecten. Sommige individuen die lijden aan verzamel-OCD, willen geen objecten wegdoen omdat ze gevoelens of gedachten vertegenwoordigen die verbonden zijn aan een dierbare.
- Controleerbaarheid van gedachten: Het geloof dat je in controle moet zijn over je gedachten en hun inhoud. Het vasthouden aan dit geloof kan leiden tot verhoogde stress wanneer je ongewenste gedachten ervaart of gedachten die niet overeenkomen met hoe je jezelf ziet. Stel je bijvoorbeeld voor dat je jezelf ziet als een vriendelijk en zorgzaam persoon, maar plotseling, tijdens het helpen van een vriend, heb je een korte, ongewenste gedachte over het pijn doen van hen. Deze gedachte is intrusief en verontrustend omdat het ingaat tegen hoe je jezelf ziet, en hoe meer je probeert er niet aan te denken, hoe meer het in je gedachten blijft hangen.
- Opgeblazen verantwoordelijkheid: Dit geloof is dat als je de mogelijkheid hebt om iets te doen om iets slechts te voorkomen, je altijd de inspanning moet leveren. Het omvat het onderschatten van de rol van andere factoren in de situatie en het overbenadrukken van je eigen controle in de situatie. Je verantwoordelijkheid wordt niet verminderd door andere factoren, zoals de kleine kans dat het slechte daadwerkelijk gebeurt. Bijvoorbeeld, na het hebben van de intrusieve gedachte over een inbraak, kun je overmatig de deursloten meerdere keren controleren voordat je thuis vertrekt, gedreven door het geloof dat als je dat niet doet, je direct verantwoordelijk bent voor een inbraak, ondanks de lage kans dat dit gebeurt.
- De kans op gevaar overschatten: Dit is het geloof dat een negatieve uitkomst waarschijnlijker zal gebeuren dan het bewijs of de waarschijnlijkheid daadwerkelijk suggereert. Dit kan leiden tot angst of vrees. Een voorbeeld zou zijn dat je constant zorgen maakt over een vliegtuigcrash elke keer dat je vliegt, ondanks het lage statistische risico.
Dit zijn slechts enkele typische cognitieve vervormingen of denkfouten die doorgaans geassocieerd worden met intrusieve gedachten. Je zult merken dat sommige elementen overlappen of met elkaar verband houden. Er zijn veel meer cognitieve vervormingen en denkfouten en je kunt hierover lezen in dit artikel over denkstijlen en dit artikel over denkpatronen geassocieerd met angst.
Door deze vervormingen te begrijpen, kan het je helpen om je intrusies te labelen en jezelf ervan los te maken en ze te behandelen alsof ze oninteressante afleidingen zijn. Na verloop van tijd zal deze aanpak helpen deze gedachten te laten vervagen en de stress die ze met zich meebrengen verminderen.
Bronnen:
- https://accesscbt.co.uk/thinking-errors-and-cognitive-distortions-in-ocd/
- https://adaa.org/learn-from-us/from-the-experts/blog-posts/consumer/unwanted-intrusive-thoughts
- Richard Moulding, Meredith E. Coles, Jonathan S. Abramowitz, Gillian M. Alcolado, Pino Alonso, Amparo Belloch, Martine Bouvard, David A. Clark, Guy Doron, Héctor Fernández-Álvarez, Gemma García-Soriano, Marta Ghisi, Beatriz Gómez, Mujgan Inozu, Adam S. Radomsky, Giti Shams, Claudio Sica, Gregoris Simos, Wing Wong. Part 2. They scare because we care: The relationship between obsessive intrusive thoughts and appraisals and control strategies across 15 cities. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 2014.
- Keijsers, G., Van Minnen, A., Verbraak, M., Hoogduin, K., & Emmelkamp, P. (2017). Protocollaire behandelingen voor volwassenen met psychische klachten.
