Print Wat is een zelfbeeld?
Een zelfbeeld is de manier hoe je jezelf ziet en waardeert. Het is een soort bril waarmee je naar jezelf kijkt, die wordt beïnvloed door je ervaringen, interacties met anderen, overtuigingen en hoe je tegen jezelf praat (interne dialoog). Je kunt spreken van een positief realistisch zelfbeeld wanneer je bijvoorbeeld waardering hebt voor jezelf, je goede en mindere kanten kunt erkennen, compassie kunt hebben richting jezelf of gelooft in jezelf, dat je ertoe doet en geluk verdient in het leven.
Wat zijn de gevolgen van een laag zelfbeeld?
Wanneer je last hebt van een laag zelfbeeld, kan het zijn dat je je vaak somber of onzeker voelt, je bang bent voor afwijzing, je gevoelens van waardeloosheid of hopeloosheid hebt of jezelf zelfs kunt haten. Of je durft weinig te ondernemen of initiatief te nemen, nieuwe dingen aan te gaan of te leren, of piekert daar overmatig over. Ook komt het voor dat je op zoek bent naar bevestiging van je zelfbeeld. Daarmee wordt bedoeld dat je onbewust zoekt naar voorbeelden of redenen waarom je mogelijk niet goed genoeg bent, er niet bij hoort of hebt gefaald, maar ook complimenten afwijst of successen juist toewijst aan geluk. Hiermee kom je in een soort vicieuze cirkel terecht waar je (nieuwe) positieve dingen vermijdt en gefocust raakt op alles wat er niet goed is of wat je niet kan. Deze vorm van het zelf bevestigen van je lage zelfbeeld wordt ook wel een self-fulfilling prophecy genoemd.
Waardoor wordt een zelfbeeld beïnvloed?
Naast een genetische aanleg spelen opvoeding en impactvolle ervaringen een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een laag zelfbeeld. Als kind is het bijvoorbeeld belangrijk om dingen zelf te leren ontdekken, realistische positieve bekrachtiging te krijgen en op te groeien in een veilige omgeving waar je je gewaardeerd, bekwaam en zelfverzekerd kunt voelen. Dit stimuleert het ontwikkelen van een positief zelfbeeld. De kans op een laag zelfbeeld neemt echter toe wanneer je bijvoorbeeld uitgesloten of afgewezen wordt door pesten, mishandeling of discriminatie. Dit kan ook voortkomen uit stigma bij bijvoorbeeld mentale of fysieke gezondheidsproblemen, maar ook uit armoede of andere problemen thuis. Tegenwoordig speelt ook social media een toegenomen rol doordat er veelal onrealistische standaarden en verwachtingen worden geschetst die je het gevoel kunnen geven dat jij minderwaardig bent.
Als je kijkt naar de opvoeding zijn er naast buitensluiting, verwaarlozing en mishandeling nog andere voorbeelden die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een laag zelfbeeld. Zo kan het zijn dat je ouders onvoldoende aandacht gaven of dat je juist overbeschermd bent opgevoed. Het kan zijn dat je ouders je overmatig bekritiseerden en te weinig waardering gaven, of herhaaldelijk vergeleken met een van je broertjes of zusjes. Ook kan het dat je bent opgegroeid in een gezin waar veel hoge eisen zijn of waar veel gestimuleerd werd op prestatie. Daarnaast draagt het ook bij aan een laag zelfbeeld wanneer je alleen maar op één aspect gewaardeerd wordt. Al deze voorbeelden hoeven natuurlijk niet alleen te gaan over je ouders, maar kunnen ook betrekking hebben op andere mensen in je leven, zoals een partner.
Bronnen:
- Negatief zelfbeeld – Manja de Neef
- Comet voor negatief zelfbeeld – Kees Korrelboom
- https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/self-esteem/about-self-esteem/
