Misconcepties over zelfcompassie

Zelfcompassie. Wat roept dit woord bij jou op? Denk je dan misschien aan een zijige mevrouw in een lange jurk die alles wel best vindt? Of eerder aan iemand die vooral heel veel om zichzelf geeft? Er schijnen nogal wat misverstanden te bestaan over wat zelfcompassie precies is. Om wat meer begrip over dit onderwerp te bieden, gaat dit stuk grotendeels over wat zelfcompassie allemaal niet is.

Zelfcompassie

Volgens Neff (2003) bestaat zelfcompassie uit 3 elementen: vriendelijkheid, gedeelde menselijkheid en mindfulness. Deze kunnen worden ingezet om de onheilige drie-eenheid (Gerner, 2009) te bestrijden, die bestaat uit: zelfkritiek, zelfisolatie, en vereenzelvigen met het verhaal van lijden. Met behulp van zelfcompassie kun je aanwezig zijn bij onplezierige gevoelens zonder te moeten overdrijven of ze te negeren, maar voelen en erkennen wat er speelt. Gevoelens observeren en daardoor deze niet zijn, maar ze hebben, zodat er ruimte ontstaat om er op een gezonde manier mee om te gaan.

Zelfcompassie is niet: Zelfmedelijden

Het betekent niet zwelgen in je eigen ellende, je door je eigen dramaverhaal laten overspoelen en in een hulpeloze slachtofferrol kruipen, ervan overtuigd dat je de enige bent die het zo zwaar heeft. Zelfcompassie betekent het menselijke van het lijden  erkennen en daardoor een gevoel van verbondenheid te benadrukken. Zo ontstaat er ruimte om de situatie te verduidelijken en tot actie over te gaan.

Verantwoordelijkheid ontlopen

Het betekent niet dat je de verantwoordelijkheid voor je eigen gedrag ontloopt of buiten jezelf legt. Zelfcompassie zorgt er juist voor dat je je fouten durft toe te geven omdat daar een veilige omgeving voor wordt geborgd, namelijk die van het mens-zijn. Door jezelf vriendelijk te benaderen en dus ook de fouten die je maakt, is het makkelijker om deze te erkennen, de consequenties aan te gaan en te leren van onze fouten.

Gemakzucht

Het betekent niet dat je alles mag van jezelf en geen grenzen meer hebt, maar dat je voor jezelf zorgt en doet wat het beste voor je is. Als je jezelf de vraag stelt: “Schaadt dit mij op de lange termijn?”, dan ben je er zo achter wat goed voor je is. Zelfcompassie kan daarom helpen om gemakzucht te voorkomen, omdat je met deze vraag kan kiezen voor wat goed voor je is, in plaats van wat gemakkelijk is.

Egocentrisch

Het betekent niet dat je jezelf boven anderen stelt, maar dat je jezelf hetzelfde behandelt als je dierbare zou behandelen. Zelfcompassie bestrijdt zelfkritiek en daarmee egocentrisme, want zelfkritiek zorgt ervoor dat we vooral gericht zijn op onszelf en onze tekortkomingen. Je zorgt er dus voor dat wat je nodig hebt niet boven- maar ook niet ondergeschikt is aan de behoeften van anderen.

“And if I asked you to name all the things that you love, how long would it take for you to name yourself?”

-unknown-

 

Hoog zelfbeeld

Het betekent niet hetzelfde als zelfwaardering of hoog zelfbeeld, aangezien je deze gedeeltelijk bepaalt door ze tegen anderen af te zetten. Als je eens niet goed presteert, kan je hoge zelfbeeld daar een flinke knauw van krijgen. Dat heeft dus weinig met zelfcompassie te maken, waarbij je ten alle tijden waardering kunt hebben voor je sterke kanten en daar dankbaar voor kan zijn.

Over je heen laten lopen

Het betekent niet dat je jezelf als een zachtgekookt ei gedraagt die over zich heen laat lopen. Het betekent juist dat je uit liefde en bescherming naar jezelf, ‘nee’ kan zeggen en duidelijk je grenzen aan kan geven. Soms moeten we duidelijk en strikt zijn naar anderen, maar ook naar onszelf, om zodoende zelfdestructief gedrag te voorkomen of te stoppen.

Ondermijnt motivatie

Het betekent niet dat het allemaal wel best is wat je doet, dat je geen ambities hebt omdat elk spoortje van zelfkritiek ontbreekt. Het is echter een misvatting dat zelfkritiek de beste bron van motivatie is, het hangt zelfs samen met uitstelgedrag en onderpresteren. Zelfkritiek motiveert mensen vanuit angstgevoelens, zelfcompassie motiveert op basis van liefde. Door jezelf op een constructieve manier aan te moedigen en jezelf niet persoonlijk aan te vallen op fouten en falen, maar je gedrag aan de orde te stellen, schep je een veilige ruimte om te kunnen groeien.