Print 
(Werk)stress kan verschillende spanningsklachten als gevolg hebben. Iemand met deze spanningsklachten is meestal nog in staat om zijn of haar werk uit te voeren, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat iemand minder goed functioneert. Kortdurende stress hoeft niet ongezond te zijn, het is best normaal om na een dag hard werken moe te zijn. Na één zo’n dag kun je prima herstellen van de stress, maar zodra er te veel van deze dagen zijn, kan het wat lastiger worden. Er is dan niet voldoende tijd om te herstellen en de stress kan zich opstapelen. Het is daarom belangrijk dat je voldoende rust neemt na drukke dagen en dat je niet langdurig teveel hooi op je vork neemt.
Wat is overspanning?
Bij overspanning gaat het om het onvermogen om je na een periode van werkstress weer te kunnen ontspannen. Je lichaam rust niet genoeg uit en kan zich niet meer aanpassen. Er kunnen klachten ontstaan als onrust, hoofdpijn, moeite om je te concentreren, vergeetachtigheid, somberheid en prikkelbaarheid. Sommige mensen kunnen vanwege deze klachten niet meer werken. Overspanning kent een relatief korte aanlooptijd, is tijdelijk en heeft een gunstig vooruitzicht. Gemiddeld 80% van de overspannen werknemers is binnen zes tot twaalf weken weer aan het werk.
Wat is burn-out?
Burn-out is een uitputting van lichaam en geest op een jarenlange periode van hoge werkdruk of stressvolle werkomstandigheden zoals hoge kwaliteitseisen, onvoldoende afstemming tussen persoon en werk, en aanhoudende spanningen op de afdeling. Vooral mensen die perfectionistisch of ambitieus zijn, lopen een relatief groter risico. Vergelijkbare klachten kunnen ook ontstaan in aanhoudende belastende situaties die niets met werk te maken hebben, bijvoorbeeld bij langdurige relatie- of gezinsproblemen.
Biologische proces van burn-out
Dat mentale overbelasting leidt tot uitputting is niet alleen een psychologische kwestie, maar heeft ook met biologische processen te maken. Wanneer biologische processen (deze regelen in ons lichaam de alertheid) voortdurend worden aangesproken, heeft dit tot gevolg dat de hersenen zich in de loop van maanden en jaren gaan aanpassen. Het gevolg daarvan is dat mensen minder goed met stress kunnen omgaan en toenemende weerstand tegen mentale inspanning voelen. Die toenemende weerstand tegen mentale inspanning ervaren mensen als vermoeidheid.
Hoe kan overspannenheid of een burn-out ontstaan?
Er zijn diverse factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van overspannenheid:
- Belastende werk kenmerken: tijdsdruk, te zwaar werk, weinig autonomie, structureel overwerken, langdurig in de file staan, gepest worden, of weinig steun van leidinggevende of collega’s ontvangen.
- Persoonskenmerken: perfectionisme, grote ambities, faalangst, groot verantwoordelijkheidsgevoel, te aardig zijn, of niet assertief zijn.
- Externe invloeden: relatieproblemen, financiële problemen, ruzie, of ingrijpende levensgebeurtenissen zoals een overlijdensgeval.
Welke klachten zijn gerelateerd aan stress en overspanning?
Stress kan allerlei verschillende klachten teweeg brengen:
- Lichamelijke klachten: oververmoeidheid, slapeloosheid, pijn (spier-, hoofd-, rugpijn), hartkloppingen, verhoogde bloeddruk, verhoogd cholesterol.
- Psychische klachten: mentaal op, uitgeblust, onzekerheid, piekeren, angst, en koppigheid, moeite met concentreren, vergeetachtig, prikkelbaarheid, somberheid
- Gedragsmatige klachten: minder presteren, meer roken, eten of alcohol nuttigen, sociale contacten uit de weg gaan.
Wat kun je er zelf aan doen?
Het is belangrijk om je klachten terug te brengen tot een acceptabel niveau. Hiervoor kun je specifieke vaardigheden aanleren. Een goede slaaphygiëne is bijvoorbeeld van belang; verschillende hormonen (communicatie stofjes) in ons lichaam zijn hierop van invloed. De aanmaak van deze hormonen worden beïnvloed door daglicht en beweging. Zorg daarom overdag voor voldoende daglicht en beweging om de nachtrust te bevorderen. Ook heeft de lichamelijke conditie een belangrijke invloed op stresssysteem, het is dus dubbel zo belangrijk om deze op peil te houden of te verbeteren. Tips over hoe om te gaan met werkstress zijn te vinden in op deze pagina.
Wat kun je er met je coach aan doen?
Je coach kan samen met jou bepaalde dingen bespreken en aanpakken. Zo kun je samen op zoek gaan naar bepaalde karaktereigenschappen (zoals perfectionisme) en je gaat in op je ambities en dingen die je belangrijk vindt in het leven naast je ambities. Daarnaast kun je leren om beter je grenzen aan te geven, zowel in je privéleven als op de werkvloer. Dit kun je leren met een aantal oefeningen. Je leert dan om assertiever te zijn. Met je coach kun je situaties bespreken waarin bepaalde voornemens je gelukt zijn of wanneer het minder goed ging. Door over de situatie te praten en deze te analyseren, kun je achterhalen wat er al goed gaat en wat je eventueel kunt veranderen.
