Welke rouwfasen zijn er?

Waar iedereen op zijn eigen manier rouwt en iedereen dus anders door het rouwproces gaat, zijn er ook overeenkomsten te zien tussen alle rouwprocessen. Deze overeenkomsten zijn vertaald naar zogeheten ‘rouwfasen’. Het is belangrijk op te merken dat deze fasen geen eenduidige of rechte lijn hebben. Zo kan het zijn dat je misschien niet alle fasen doorloopt, de fasen door elkaar heen lopen of je soms heen en weer schiet tussen fasen.

Kübler-Ross

De meest bekende rouwfasen zijn jaren geleden door Kübler-Ross opgesteld, en worden tegenwoordig ook toegepast op andere verandersituaties zoals een reorganisatie op werk. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende fasen:

1. Ontkenning. Tijdens deze fase wordt ontkenning gebruikt als een soort verdedigingsmechanisme tegen de intensiteit van de situatie. Een verlies is heftig en door ontkenning creëer je wat meer tijd om het verdrietige nieuws binnen te laten komen. Bijvoorbeeld: “Ik geloof het niet. Het is niet waar!”.
2. Boosheid. De emotie boosheid kan gebruikt worden om intense pijn te maskeren of weg te stoppen. Zo kan het voorkomen dat je boos wordt op de wereld, op anderen of zelfs op de kleinste onbenullige dingen. Bijvoorbeeld: “Ik haat mijn ex!”.
3. Onderhandelen. Bij vervelende situaties is het menselijk om te analyseren of er dingen waren die je anders had kunnen doen. Hier wordt het echter gebruikt als verdedigingsmechanisme tegen pijn om emoties uit te stellen. Bijvoorbeeld: “Als ik nou vaker op bezoek was geweest…”.
4. Depressie. In deze fase zijn alle emoties mogelijk wat meer geland en ben je meer bezig met het verwerken van het verlies. Dat kan gepaard gaan met een periode die zwaar, verwarrend en depressief voelt. Bijvoorbeeld: “Ik weet echt niet meer hoe ik nu nog verder moet…”.
5. Aanvaarding. Dit is de laatste fase en wordt gekenmerkt door het erkennen en omarmen van de impact die het verlies heeft op jouw leven. Dit kan nog steeds gepaard gaan met negatieve emoties. Bijvoorbeeld: “Het zijn ontzettend pijnlijke en mooie herinneringen, maar uiteindelijk moet ik ook weer verder met mijn leven.”.

Rando

Waar de vorige rouwfasen meer toegespitst zijn op de emoties en reacties die iemand heeft bij rouw, zijn de fasen van Rando meer gefocust op de processen die iemand doorloopt. Deze fasen gaan over de rouwperiode zelf en nemen dus niet de acute rouw of de ‘shock’ aan het begin mee. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de volgende fasen:

1. Vermijding. Tijdens deze fase ontstaat het besef dat de realiteit onvermijdelijk is en je het verlies onder ogen moet komen. Hierin is het belangrijk dat je het verlies erkent als feit, maar ook dat je goed begrijpt wat er precies is gebeurd
2. Confrontatie. Deze fase wordt gekenmerkt door het aangaan van het verlies en de pijn die daarbij komt kijken. Hierin zijn drie elementen terug te zien:
   • Reageren op de scheiding. Hier gaat het om het toestaan en ervaren van alle pijn en psychologische reacties die er voortkomen uit het verlies, inclusief bijzondere reacties zoals bijv. opluchting of woede. Het betekent ook dat je mag stilstaan bij secundaire verliezen, oftewel verliezen die er indirect bij horen. Bijvoorbeeld de geur van het parfum dat iemand droeg of het vaste wekelijkse telefoontje.
   • Herbeleven en herinneren. Hier gaat het erom dat je realistisch terugdenkt en oude gevoelens herbeleeft. Het betekent dat je het verlies herinnert op een manier die recht doet aan hoe het voor het verlies was.
   • Loslaten van oude banden. Hier gaat het om de ideeën over het verlies, maar ook over de wereld. Bijvoorbeeld het idee dat je partner je nooit zal verlaten. Of het idee dat nare dingen alleen andere mensen overkomen. Het loslaten van deze oude banden is noodzakelijk om uiteindelijk verder te kunnen.
3. Accommodatie. In deze fase ligt de focus meer op aanpassen en toewerken naar een leven met het verlies. De herinneringen en het verdriet neem je als het ware mee naar een nieuw stadium in je leven, maar met de nodige aanpassingen. Hierin zijn twee elementen terug te zien:
   • Aanpassen aan de nieuwe realiteit. Hier gaat het om belangrijke veranderingen die natuurlijk gelopen zijn of juist nodig zijn om je te kunnen aanpassen. Je kunt denken aan het herzien van je wereldbeeld wanneer iemand door criminaliteit om het leven is gekomen. Je bouwt een nieuwe ‘post-mortem’ relatie op met iemand door bijvoorbeeld het graf te bezoeken of een jaarlijks ritueel te houden ter ere van de overledene. Ook ontstaan er nieuwe rollen en vaardigheden, bijvoorbeeld als jij nu ineens het nieuwe aanspreekpunt van je gezin bent. En het kan leiden tot een nieuwe identiteit, omdat je bijvoorbeeld nieuwe overtuigingen of vaardigheden hebt ontwikkeld.
   • Opnieuw investeren in het leven. Dit laatste punt gaat over het herinvesteren van emotionele energie. Simpelweg energie steken in andere mensen en activiteiten om de emotionele voldoening die iemand voor het verlies had weer terug te krijgen.

Bronnen:

https://www.healthline.com/health/stages-of-grief#5-stages

https://mindandbodyworks.com/two-models-for-understanding-grief/